Pożegnaliśmy Brata Honorowego Wiktora Zina (*1925 +2007)
Dnia 17-go maja 2007-go roku odszedł od nas nasz Honorowy Brat Bractwa Kurkowego Grodu Bytomskiego prof. Wiktor Zin.
Od 1986 roku był Honorowym Bratem Bractwa Kurkowego Grodu Bytomskiego. W 1989 roku odnaczony został Krzyżem Honorowym Bractwa Kurkowego Grodu Bytomskiego.
Życiorys
Wiktor Zin (ur. 14 września 1925 w Hrubieszowie, zm. 17 maja 2007 w Rzeszowie) – polski architekt, profesor Politechniki Krakowskiej, generalny konserwator zabytków (1977–1981), prezes Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa; popularyzator wiedzy o historii sztuki polskiej, felietonista, autor programu telewizyjnego „Piórkiem i węglem”. Był synem Piotra i Stefanii Zinów.
Wiktor Zin ukończył studia architektoniczne w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. W 1952 uzyskał stopień doktora, w 1959 doktora habilitowanego, w 1967 tytuł profesora nadzwyczajnego, w 1979 profesora zwyczajnego.
Początkowo pracował jako asystent i adiunkt w krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej (do 1949), następnie w Politechnice Krakowskiej – jako adiunkt (1954–1959), docent (1959–1967) i profesor (1967). Kierował Instytutem Historii Architektury i Konserwacji Zabytków, w latach 1962–1967 był dziekanem Wydziału Architektury. Od 1962 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Historii Architektury i Konserwacji Zabytków.
Dom rodzinny w Hrubieszowie
Obok pracy naukowej zajmował się także działalnością na rzecz miasta Krakowa oraz architektury i zabytków całego kraju. Był głównym architektem Krakowa (1958–64), kierownikiem badań Staromiejskiego Zespołu Krakowa (1960–1975), przewodniczącym Krakowskiej Komisji Konserwatorskiej (1970–1978), prezesem i wiceprezesem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.
Dom rodzinny w Hrubieszowie
W latach 1977–1981 piastował funkcję generalnego konserwatora zabytków w randze wiceministra kultury i sztuki. W latach 1978–1983 był przewodniczącym Międzyresortowej Komisji ds. Rewaloryzacji Zabytkowych Zespołów Miejskich. W latach 80. XX wieku wykładowca na uniwersytecie w Zagrzebiu. Członek Rady Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej, Towarzystwa Opieki nad Zabytkami (1975–1983 jako prezes Zarządu Głównego), członek Meksykańskiej Akademii Architektury. W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego. 28 stycznia 1998 Politechnika Krakowska przyznała mu tytuł doktora honoris causa.
Jako generalny konserwator zabytków zasłynął między innymi samowolną decyzją o natychmiastowym wywiezieniu Panoramy Racławickiej z magazynów muzealnych we Wrocławiu do nieprzygotowanych pomieszczeń w Warszawie w celu niedopuszczenia jej do ekspozycji we Wrocławiu, pod pretekstem zamiaru wyeksponowania jej w przyszłości w Racławicach.
Na początku lat 80. podpisał porozumienie o zwrocie w terminie do końca kwietnia 1982 r., wszystkich gdańskich obiektów sztuki znajdujących się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Ustalony harmonogram zwrotów przerwał stan wojenny i dopiero w 1985 wróciły do Gdańska pierwsze zabytki, choć do dziś wiele pozostaje w Warszawie.
Wiktor Zin znany jest przede wszystkim jako gospodarz cyklu telewizyjnego Piórkiem i węglem. Był także autorem cyklów „Klub pod Smokiem”, „Szperacze”, „Spotkanie z zabytkami”, „Dźwięk i linia”, „Być tutaj”, „Nad Niemnem, Piną i Prypecią” „Spotkanie z prof. Zinem”, „Sztuka patrzenia”, „Nasze korzenie”, „Opowieści domu rodzinnego”. Prowadził również audycje radiowe, m.in. „Półgłosem i ciszą” w Radio Bis.
Był także twórcą scenografii do spektakli i oper, autorem prac plastycznych (akwarele) oraz licznych publikacji naukowych, książkowych i prasowych.
Wiktor Zin pisał także poezję. W 2007 roku przekazał na ręce krakowskiej grupy Püdelsi wiersz zatytułowany „Gdyby ryby”, do którego zespół skomponował muzykę.
Pod koniec życia zajmował stanowiska prorektora Europejskiej Akademii Sztuk w Warszawie, kierownika Ogólnopolskiego Studium Konserwacji Zabytków Urbanistyki i Architektury przy Politechnice Krakowskiej, kierownika Katedry Historii Sztuki i Kultury Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, wykładowcy AGH w Krakowie oraz kanclerza kapituły odznaczenia „Polonia Mater Nostra est”.
Do końca życia był aktywny – zmarł nagle, gdy przygotowywał się do zajęć ze studentami Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, w której kierował Katedrą Dziedzictwa Kulturowego i Humanizacji Biznesu.
Życie prywatne
Był żonaty z Aleksandrą z domu Zastawniak, z którego to związku narodził się syn Szymon i córka Monika.
Uroczystości pogrzebowe
Pogrzeb Wiktora Zina odbył się dnia 23 maja 2007 na cmentarzu Rakowickim. Wcześniej – o godz. 11 w kościele Mariackim odbyła się msza św. pogrzebowa w intencji zmarłego. Mszy św. przewodniczył biskup Jan Szkodoń, koncelebrowało ją 24 duchownych m.in.: biskup Jan Zając, ks. Janusz Bielański, ks. Bronisław Fidelus – proboszcz Bazyliki Mariackiej. Kazanie wygłosił ks. prałat Władysław Gasidło – dziekan dekanatu Kraków Centrum. Po eucharystii, trumna z ciałem profesora, przy dźwiękach kapeli góralskiej opuściła bazylikę. O godz. 13 kondukt żałobny, któremu przewodniczył metropolita krakowski – kard. Stanisław Dziwisz oraz kard. Franciszek Macharski wyruszył spod bram cmentarza na miejsce pochówku. Nad grobem przemowy pożegnalne wygłosili m.in. koledzy zmarłego, przyjaciele, uczniowie, wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin oraz władze miast: prezydent Krakowa Jacek Majchrowski, przedstawiciele miasta Hrubieszowa oraz marszałek województwa małopolskiego Marek Nawara. Uroczystościom złożenia trumny do grobu towarzyszyła muzyka kapeli góralskiej oraz dwóch trębaczy, którzy zagrali m.in. Hejnał Mariacki, Ciszę, Barkę, Łzy Matki i Va pensiero z opery Nabucco Giuseppe Verdiego. Nagrobek pokryły wieńce i kwiaty – m.in. polne – takie, jakie lubił Wiktor Zin.
Upamiętnienie
W Krakowie znajduje się ulica jego imienia, do 2017 nosząca imię Janka Szumca.
Stowarzyszenie Ochrony Narodowego Dziedzictwa Materialnego przyznaje nagrodę imienia profesora Wiktora Zina. Nagroda wręczana jest na Zamku Królewskim w Warszawie, w trakcie gali ogłoszenia wyników i wręczenia nagród w Ogólnopolskim Konkursie Otwartym „Modernizacja Roku”.
Ważniejsze osiągnięcia
Prace naukowe
Około 50 rozpraw naukowych i książek, m.in.:
- Geneza, rozwój i typy attyki polskiej (doktorat 1952 z odznaczeniem),
- Kościoły Lubelszczyzny na przykładzie badań kościoła w Uchaniach (habilitacja 1956),
- Słownik krajobrazu polskiego,
- Konserwacja zabytków w Polsce (redaktor),
- Artykuły i rozprawy dotyczące wczesnośredniowiecznego Krakowa (1965),
- monografia Nowego Targu i Willi Decjusza na Woli Justowskiej w Krakowie.
Projekty
Około 50 projektów kościołów i wnętrz kościelnych w kraju i za granicą, a także m.in.:
- projekt odgruzowania i odtworzenia średniowiecznych piwnic odkrytych pod Wieżą Ratuszową w Krakowie,
- projekty konserwacji kaplicy Myszkowskich i Attyki Bonerowskiej w Krakowie,
- projekt i realizacja nawierzchni Rynku Głównego w Krakowie,
- projekt i realizacja konserwacji Arsenału i Bloku Ormiańskiego w Zamościu,
- projekt i realizacja rekonstrukcji miast Opatowa i Chełma,
- projekt i realizacja Bramy Jana Pawła II oraz projekt przebudowy architektonicznej organów w Cudownej Kaplicy na Jasnej Górze,
- projekt rewaloryzacji gmachu Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie,
- projekt Muzeum im. S. Wyspiańskiego w Krakowie (tzw. „Błękitna pracownia”),
- projekt i realizacja przebudowy placu Jana Matejki w związku z ustawieniem Pomnika Grunwaldzkiego,
- projekt kaplicy św. Maksymiliana Kolbe w Sterling Heights w USA,
- praca przy rekonstrukcji katedry w Quito w Ekwadorze,
- projekt kościoła św. Barbary w Staszowie,
- projekt odnowienia kaplicy św. Kazimierza w Radomiu oraz wnętrza tamtejszego kościoła oo. Jezuitów,
- projekt witraży – Bazylika św. Wincentego a Paulo w Bydgoszczy,
- projekt chrzcielnicy w kościele NMP Królowej Polski w Podłężu,
- projekt fontanny na Rynku Głównym w Krakowie zwanej potocznie „kanapą” lub „fontanną Zina”, zdemontowanej podczas remontu we wrześniu 2005 i obecnie zastąpionej fontanną „Kryształ”,
- projekt ołtarza głównego w archikatedrze Imienia NMP w Mińsku.
- żyrandol z sandomierskiego kościoła św. Jakuba,
- projekty scenografii m.in. do „Strasznego dworu” (Opera Wrocławska i Bałtycka), „Hrabiny” (Opera Bałtycka i opera w Tokio), „Otella” (Teatr Wielki w Łodzi), „Dam i Huzarów” (Teatr Wielki w Warszawie), „Rigoletta” (Kraków).
Książki
- Piękno nie dostrzegane, Wydawnictwo „Arkady” 1970 r. (cykl Piórkiem i węglem)
- Piękno potężne, Wydawnictwo „Arkady” 1972 r. (cykl Piórkiem i węglem)
- Piękno utracone, Wydawnictwo „Arkady” 1974 r. (cykl Piórkiem i węglem)
- Półgłosem i ciszą, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1998, ISBN 83-06-02650-0.
- Opowiadania najkrótsze o ludziach nader różnych, WZ-Film, 2004, ISBN 83-920951-0-3.
- Opowieści o polskich kapliczkach. Piórkiem i węglem, Fundacja dla UJ, 2004, ISBN 83-920951-1-1.
- Krajobrazy Podkarpacia, WSIiZ, 2004, ISBN 83-87658-45-6.
- Narodziny krajobrazu kulturowego, WSIiZ, 2005, ISBN 83-87658-77-4.
Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia
- Krzyż Honorowy Bractwa Kurkowego Grodu Bytomskiego (1989)
Wręczenie Krzyża Honorowego Bractwa Kurkowego Grodu Bytomskiego Bratu Honorowemu Wiktorowi Zinowi. Działo się to dnia 6-go maja 1989-go roku w Bytomiu
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1998)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Złoty Krzyż Zasługi
- Srebrny Krzyż Zasługi (1952)
- Brązowy Krzyż Zasługi (1950)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
- Medal Komisji Edukacji Narodowej
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2006)
- Medal Polonia Mater Nostra Est (2001)
- Złoty Ekran za indywidualność telewizyjną – dwukrotnie (1975, 1980)
- Medal Meksykańskiej Akademii Nauk za całokształt działalności konserwatorskiej
- Nagroda im. Herdera za konserwacje i badania architektoniczne (1979)
- doktorat honoris causa Politechniki Krakowskiej (1998)
- doktorat honoris causa Uniwersytetu Technicznego w Budapeszcie (1998)
- honorowy obywatel miasta Lędziny (2006)
▲ top
